نقش سیستم‌های تصمیم‌یار در جلوگیری از تداخلات دارویی
تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۰۳۰۶۳
یکی از مهم‌ترین علل خطاهای پزشکی قابل پیشگیری، تداخل یک دارو با داروی دیگری است که به طور همزمان تجویز و مصرف می‌شوند. محققان برای رفع این مشکل، سیستم‌های تصمیم‌یار بالینی تداخلات دارویی را برای استفاده، مورد ارزیابی قرار داده‌اند.
به گزارش ایسنا، همه روزه تعداد شهروندان مسن و افراد دارای بیماری مزمن که نیاز به مصرف همزمان چندین دارو را دارند، در حال افزایش است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آمارهای معتبر ارائه شده توسط متخصصان، حاکی از شیوع گسترده این دسته از خطاهای قابل پیشگیری در بخش‌های بستری و یا سرپایی سیستم‌های بهداشتی و درمانی کشورهای توسعه یافته و همین‌طور کشورهای در حال توسعه است. تداخلات دارویی در دو گروه تداخلات فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک دسته‌بندی می‌شوند. تداخلات فارماکودینامیک شامل تداخلاتی هستند که اثرات دارویی اضافی و یا متضاد را نتیجه می‌دهند. ولی تداخلات فارماکوکینتیک در مراحل جذب(مثلاً تغییرات در جذب گوارشی)، حذف(مثلاً رقابت برای ترشح فعال کلیوی)، متابولیسم دارو(شامل القاء یا مهار سوخت‌وساز آنزیم در کبد) و یا توزیع دارو در بدن رخ می‌دهند. درنتیجه این تداخلات، اثرات درمانی هر یک از داروهای مصرفی می‌تواند از بین رفته، کاهش یافته و یا افزایش یابد.
محققان کشورمان برای کاهش چنین خطراتی، سیستم‌های تصمیم‌یار بالینی تداخلات دارویی را به‌عنوان راه‌حلی قابل توجه برای رفع این معضل مطرح کرده و به بررسی مزایا و معایب آن‌ها پرداخته‌اند.
در این تحقیق که توسط پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شده است، از روش مرور تشریحی برای بررسی منابع موجود در این زمینه علمی، بهره‌گیری شده است.
براساس یافته‌های این پژوهش، هدف تصمیم‌یارهای بالینی، کمک به متخصصین و مراقبین سلامت در خصوص تصمیم‌گیری مناسب و به موقع در مورد بیماران‌شان است. این سیستم‌ها می‌توانند به کاهش خطرات دارودرمانی برای بیمار منجر شده و از این منظر باعث بهبود ایمنی بیمار و کیفیت مراقبت‌ها و همین‌طور صرفه‌جویی در زمان و کاهش هزینه‌های درمانی گردند.
به گفته حبیب‌الله پیرنژاد، دانشیار و پژوهشگر مرکز تحقیقات نفرولوژی و پیوند کلیه دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و دیگر همکارانش، «تمامی سیستم‌های تصمیم‌یار تداخلات دارو با دارو دارای پایگاه داده‌ای با سه جزء اصلی شامل: ۱)اطلاعات داروهای مصرفی بیمار ۲) اطلاعات تداخلات بین داروها و ۳) اطلاعات هشدارها شامل اقدامات و پیشنهادات در ارتباط با تداخلات دارو با دارو هستند».
آن‌ها معتقدند: «مطالعات نشان داده‌اند که توانایی و قابلیت‌های سیستم‌های مختلف تصمیم‌یار دارودرمانی در شناسایی تداخلات دارو با دارو متفاوت است. حقیقت این است که همه تصمیم‌یارهای دارودرمانی از یک میزان قدرت تشخیص تداخلات دارو با دارو برخوردار نیستند. لذا تصمیم‌یارهایی با اطلاعات پایه دارویی ناقص یا نادرست قادر به شناسایی تداخلات دارویی مهم بالینی نخواهند بود».
بر اساس این یافته‌ها، یکی از چالش‌های اصلی پیاده‌سازی این سیستم‌ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه، عدم دسترسی به زیرساخت‌های سیستم‌های اطلاعات بالینی اصلی مانند پرونده الکترونیک سلامت و یا سیستم نسخه‌نویسی الکترونیکی پزشکان و یا عدم ادغام سیستم‌های تصمیم‌یار با این زیرساخت‌ها است.
لذا به گفته پیرنژاد و همکارانش، «بهتر است سیستم‌های تصمیم‌یار به صورت مستقل از پرونده الکترونیک سلامت و یا سیستم نسخه‌نویسی الکترونیکی طراحی و پیاده‌سازی نشوند، زیرا این سیستم‌ها به منظور تسریع امر مراقبت، بایستی به داده‌های بیماران مانند داده‌های دموگرافیک، بالینی و آزمایشگاهی دسترسی داشته باشند».
این محققان همچنین اعتقاد دارند: «ضروری است حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مادی و معنوی لازم در جهت تربیت نیروی انسانی مورد نیاز برای طراحی و توسعه چنین سیستم‌ها و همین‌طور پیاده‌سازی و اجرای آن‌ها به عمل آید».
این یافته‌های علمی پژوهشی در فصل‌نامه «انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی» متعلق به مرکز تحقیقات انفورماتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان منتشر شده‌اند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: تداخل دارویی تداخلات دارو با دارو تداخلات دارویی سیستم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۰۳۰۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران: هیچ جای دنیا از دین و اعتقادات بیمار سوال نمی‌کنند/ اگر هدف بیمار باشد، عملا تذکر حجاب امکان‌پذیر نیست
به گزارش خبرآنلاین، حیدر محمدی از ابلاغ دستورالعمل مربوط به حجاب به داروخانه‌ها خبر داده و گفته که حجاب و رعایت هنجارها در تعیین سهمیه دارویی داروخانه‌ها نقش دارد و اگر «تذکر تاثیری نداشته باشد موارد بازدارنده در خصوص داروخانه متخلف اجرا می‌شود.»
هادی اخوت‌پور رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران می‌گوید هنوز هیچ دستورالعملی در این زمینه به دست آن‌ها نرسیده و اگر منظور رئیس سازمان، حجاب بیماران و مراجعه کنندگان به داروخانه‌ها باشد، چنین کاری از داروخانه دارها ساخته نیست چرا که وظیفه آن‌ها تنها «ارائه دارو به بیمار مستاصل است».
اخوت پور در گفتگو با رویداد۲۴ با تاکید بر اینکه چنین دستورالعملی هنوز به دست شورای عالی داروخانه‌های ایران نرسیده، درباره موضوع ارزشیابی داروخانه‌ها جهت دریافت سهمیه دارویی توضیح داده است.
او گفته: چیزی تحت عنوان ارزشیابی داروخانه‌ها وجود دارد که شامل بررسی وضعیت، اموال، یخچال ها، دمای داروخانه، ثبت درست بارکد داروها و فاکتورهایی از این دست است. این ارزشیابی به منظور تخصیص سهمیه دارویی انجام می‌شود و هر یک از این موارد، ضریب متفاوتی دارند و داروخانه‌ها بر اساس امتیازی که میگیرند، سهمیه دارویی دریافت می‌کنند.
هیچ جای دنیا برای ارائه درمان از دین و اعتقادات بیمار سوال نمیکننداخوت پور در مورد موضوع ارزشیابی بر اساس پوشش مراجعه کننده به داروخانه می‌گوید: در عرف دنیا هیچ وقت چنین چیزی برای درمان وجود نداشته و هیچ کس هویت، دین یا اعتقادات فرد را برای درمان نمی‌پرسد. سلامت بیمار چیزی نیست که به اعتقادات یا شیوه پوشش او گره بخورد.
او در مورد احتمال اجرای طرح جدید برای پرسنل داروخانه می‌گوید: در بخشنامه‌ای که دو سال پیش صادر شد یک سری استانداردهای پوششی برای کارکنان داروخانه در نظر گرفته شده بود. برای مثال پزشک داروخانه باید روپوش سفید تمیز همراه با اتیکت داشته باشد و کارکنان غیر داروساز، روپوش رنگی تمیز بپوشند. همه این‌ها در ارزشیابی ملاک بود و تا الان در مساله پوشش پرسنل، تاکیدی بر حجاب نبود و تاکید اصلی بر تمیزی و تمایز پزشک داروساز با سایر پرسنل بود.
اخوت پور در مورد نحوه ارزشیابی و تخصیص سهمیه دارویی گفته: خیلی از داروها ممکن است در کشور به تعداد مکفی نباشد یا در مواردی ما می‌خواهیم پوشش داروخانه‌های کشور برای ارائه نوع خاصی از دارو، بیشترین برد را داشته باشد. به این ترتیب اگر یک داروخانه‌ای بگوید برای مصرف یک سال می‌خواهد یک دارو را خریداری کند، جلوی چنین خریدی گرفته می‌شود، چون در این صورت انبار تخلیه می‌شود.
او در ادامه به «پلن معاونتی» اشاره کرده و گفته: در این پلن هر دارویی که وارد شرکت‌ها می‌شود، موجودی آن به معاونت غذا و دارو اعلام می‌شود و در آنجا بر اساس برخی فاکتورها نظیر میزان خرید قبلی، میزان فروش، نوع فروش بر اساس بیمه‌ای یا غیر بیمه ایو وضعیت فیزیکی داروخانه به داروخانه‌ها امتیاز و نسبت به میزان امتیاز، سهمیه داده می‌شود. برای مثال داروخانه‌ای که فروش بیشتری به بیماران بیمه‌ای داشته باشد، سهمیه بالاتری دریافت می‌کند.
اخوت پور گفته: در همین فرآیند، نوع پوشش هم بررسی می‌شود و خرده امتیازی دارد.
رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران گفته «بازرسان سازمان غذا و دارو» مسئول ارزشیابی داروخانه‌ها هستند، اما گاها بیمه‌های نیروهای مسلح، تامین اجتماعی و بیمه سلامت هم گزارش‌های بازرسی خود را به سازمان می‌دهند. اما تصمیم گیرنده نهایی کارشناس سازمان غذا و داروست که زیر نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی است.
اگر هدف رئیس سازمان غذا و دارو از رعایت حجاب، بیمار باشد، عملا تذکر امکان پذیر نیستاخوت پور می‌گوید اظهار نظر اخیر محمد حیدری رییس سازمان غذا و دارو به گونه‌ای مطرح شده که گویا هدف، بیمار و مراجعه کننده است. اگر چنین چیزی باشد ما عملا این امکان را که به بیمار بگوییم حجابش را رعایت کند نداریم. فرض کنید یک بیمار مستاصل، به دنبال داروست. در چنین وضعیتی، وظیفه ما ارائه دارو به این فرد است.
رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران گفته یک زمانی بحث عدم ارائه خدمات به بیماران و مراجعه کنندگان بی حجاب مطرح شد و «کارشناسان شبکه بهداشت شهرستانها» این درخواست را مطرح کرده بودند. نامه‌های مشابهی به اصنافی نظیر لباس فروشی‌ها زده شده بود، اما موضوع درمان، صنفی نیست و ما فقط از دانشگاه دستور می‌گیریم.
اخوت پور می‌گوید: مواردی داشتیم که بعضی از داروخانه‌ها به خاطر اینکه پرسنل حجاب نداشتند تذکر گرفتند و حتی پلمب شدند، اما این اقدام از طرف سازمان غذا و دارو یا دانشگاه نبود بلکه اماکن به طور مستقیم اقدام به پلمب کرده بود و هیچ ارتباطی با ارزشیابی‌های سازمان غذا و دارو نداشت.
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1904080
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد